Özel Plaka ve İsim Plaka Arasındaki Farklar

Araç sahibi olmak, günümüzde sadece bir ulaşım ihtiyacını karşılamanın ötesine geçerek kişisel bir ifade biçimine dönüşebilmektedir. Bu ifadenin en dikkat çekici yollarından biri de aracın kimliği niteliğindeki plakalardır. Standart plakaların yanı sıra, "özel plaka" ve "isim plaka" olarak adlandırılan, kişiselleştirilmiş seçenekler de mevcuttur. Ancak bu iki kavram sıkça birbirine karıştırılmakta veya aralarındaki farklar tam olarak bilinmemektedir. Bu makalede, Türkiye'deki güncel uygulamalar ışığında "özel plaka" ve "isim plaka" kavramlarını, özelliklerini, maliyetlerini ve aralarındaki temel farkları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Özel Plaka Nedir?

"Özel plaka" (veya halk arasında bilinen diğer adlarıyla "keyfi plaka", "seçme plaka", resmi olarak ise "İstenilen Harf veya Harf ve Rakam Grubundan Oluşan Plaka"), araç sahiplerinin standart plaka tahsis sıralamasının dışında, kendileri için özel bir anlam ifade eden, akılda kalıcı veya beğendikleri belirli harf ve rakam kombinasyonlarını seçerek aldıkları plakalardır.

Özel Plakaların Temel Özellikleri:

• Kişiselleştirilmiş Kombinasyon: Araç sahipleri, mevcut yönetmelikler ve Trafik Tescil Kuruluşlarının uygunluk durumu çerçevesinde, istedikleri harf ve rakam grubunu (örneğin, isimlerinin baş harfleri, doğum tarihleri, uğurlu sayıları, tuttukları takımın simgeleri vb.) seçebilirler.
• Standart Görünüm: Özel plakalar, fiziksel görünüm açısından standart araç plakalarıyla aynıdır. Yani, boyutları, renkleri (beyaz zemin üzerine siyah karakterler veya ticari/resmi araçlar için farklı standartlar), karakter fontları ve üzerinde bulunan resmi işaretlemeler (TR ibaresi, ay yıldız, mühürler vb.) standart plakalardan farksızdır. Tek ayırt edici özellikleri, üzerlerindeki harf ve rakam diziliminin kişisel bir tercih olmasıdır. (Örnek: 34 EFE 123 gibi standart görünümlü bir plaka)
• Tek Seferlik Tahsis Ücreti: Özel plaka alabilmek için, devlete veya Emniyet Genel Müdürlüğü'nce yetkilendirilmiş vakıflara (örneğin Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı) tek seferlik bir "plaka bağışı" veya "tahsis bedeli" ödenmesi gerekmektedir. Bu bedel, seçilmek istenen harf ve rakam grubunun popülaritesine, talebe ve ilin belirlediği tarifelere göre değişiklik gösterebilir. Genellikle "isim ve/veya soyadı içeren plakalara göre daha düşük bir maliyete sahiptir.
• Yıllık Ek Vergi/Harç Yoktur: Özel plaka sahipleri, bu plakayı kullanmaları nedeniyle, aracın standart Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) dışında ek bir yıllık "plaka vergisi" veya "plaka harcı" ödemezler. Mali yükümlülük, plakanın ilk tahsisi sırasında ödenen bedel ile sınırlıdır.
• Başvuru ve Tahsis: İlgili ilin Trafik Tescil Şube Müdürlükleri ve noterler aracılığıyla başvuru ve tescil işlemleri yürütülür.

İsim Plaka Nedir?

"İsim plaka" kavramı, Türkiye'deki resmi mevzuatta "İsim ve/veya Soyadı İçeren Plakalar" ile "Ticari Unvan İçeren Plakalar" olarak tanımlanan, daha üst düzey bir kişiselleştirme ve genellikle daha yüksek bir maliyet içeren plaka türünü ifade eder. Bu plakalar, sadece seçilen harf/rakamlarla değil, bazı durumlarda standarttan farklılaşabilen görünümleriyle de dikkat çeker.

İsim Plakaların Temel Özellikleri:

• Doğrudan İsim, Soyadı veya Ticari Unvan: Bu plakalar, kişinin adını, soyadını veya şirketinin ticari unvanını (veya bunların anlamlı kısaltmalarını) içerebilir. (Örnek: 34 MEHMET ALİ XXX 16, 34 XXX İNŞAAT 34 gibi)
• Potansiyel Görünüm Farklılığı: "İsim plakalar", Emniyet Genel Müdürlüğü'nün ilgili yönergeleri çerçevesinde, bazen standart plaka formatının dışına çıkan tasarımlara sahip olabilir. Örneğin, ismin veya unvanın plakanın orta kısmına daha büyük veya farklı bir fontla yazılması gibi uygulamalara rastlanabilmektedir. Ancak bu durum, plakanın temel resmi unsurlarını (TR ibaresi, renk standartları vb.) tamamen değiştireceği anlamına gelmez. Bu tür özel tasarımların uygulanabilirliği ve koşulları, ilgili Trafik Tescil Kuruluşunun yorum ve onayına bağlı olabilir. Standart plaka zeminine uygun karakterlerle işlenmesi de mümkündür.
• Yüksek İlk Tahsis Ücreti: "İsim ve/veya Soyadı İçeren Plakalar" ile "Ticari Unvan İçeren Plakaların ilk tahsis ücreti, Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 08.01.2024 tarih ve 2024/1 sayılı yazısında belirtilen usullere göre hesaplanır. Bu ücret, plakanın verileceği yerin vergi dairesine yatırılır.
  • Hesaplama Yöntemi: Söz konusu EGM yazısına göre, bu tür plakalar için ödenecek bedel, o yıl için geçerli olan gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın %10'u olarak belirlenmiştir.
  • Asgari ve Azami Sınırlar: Ancak bu hesaplama sonucunda ortaya çıkan bedel için bir asgari ve azami sınır da bulunmaktadır. Örneğin, EGM'nin bahsi geçen yazısında 2024 yılı için bu tutarın asgari 75.000 TL, azami 750.000 TL olabileceği belirtilmiştir (Bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranları ve güncel gelir vergisi tarifelerine göre değişiklik gösterebilir. Güncel ve kesin rakamlar için ilgili vergi dairesi veya Trafik Tescil Şube Müdürlüğü'nden bilgi alınmalıdır).
• Yıllık Ek Vergi/Harç Yoktur: "İsim plakalar" için de, yüksek ilk tahsis ücreti dışında, plakanın kendisine özgü yıllık olarak tekrarlanan bir vergi, harç veya zorunlu bağış bulunmamaktadır. Araç sahipleri, standart Motorlu Taşıtlar Vergisi'ni (MTV) ödemeye devam ederler.
• Başvuru ve Tahsis: Başvurular ilgili Trafik Tescil Şube Müdürlüklerine yapılır. Ücretin ilgili vergi dairesine yatırılmasının ardından, noterler aracılığıyla tescil işlemleri tamamlanır.